Ten zuiden van het meer van Genève, begrensd door Albertville, Chambéry en Annecy, beslaat dit kleine wijnbouwgebied tegenwoordig ongeveer 2000 hectare wijnstokken, geteeld op alpiene hellingen op een hoogte van 250 tot 500 meter. De Savoyaardse wijngaard, verdeeld in 3 appellations, is zeer versnipperd door het bergachtige terrein. Tussen meren, bergweiden en boomgaarden geeft het mozaïek van microklimaten aanleiding tot 20 verschillende geografische benamingen. Ondanks zijn geringe omvang telt het meer dan twintig voornamelijk witte druivenrassen, waarvan sommige, zoals de Altesse, uniek zijn in de wereld. Midden in een kwaliteitsrevival trekt de Savoie nieuwe producenten aan die gepassioneerd zijn door de diversiteit van zijn terroir en die helpen om wijnen van grote finesse voort te brengen.
De geologie van de Savoie
De wijngaarden van de Savoie vormen een grote tuin waarvan de bodem het resultaat is van de geologische evolutie van het ontstaan van de Alpen, en zelfs voor bepaalde sectoren van de Juraketen in de Chautagne.
De overgrote meerderheid van de wijnstokken is aangeplant op een kalkhoudende ondergrond van de Pre-Alpen, we kunnen spreken van "kalkhoudende steenslag". De meest recente zijn het gevolg van het instorten van de Mont Granier in de 13e eeuw. Ze vormen een terroir dat zeer geschikt is voor witte wijnen.
De bodem bestaat uit alluvium, gletsjermorenen, resten van oude gletsjers, steenslagkegels en rivierterrassen. In Chignin en Jongieux komen Marly-kalkbodems voor. Sommige wijnstokken profiteren van schistbodems, zoals in Cevins, of van kleiaders, zoals in de sector Arbin. Deze verscheidenheid aan bodems draagt bij tot de typischheid van de Savoie wijnen onder de Franse wijnen.
De geschiedenis van de Savoie wijnen
Hoewel de oudste bewijzen van wijnbouw aan deze kant van de Alpen dateren van na de Romeinse verovering, is de teelt van wijnstokken in de Savoie veel ouder, zoals blijkt uit de gefossiliseerde druivenpitten die zijn gevonden in meerplaatsen uit het neolithicum.
De ontwikkeling van de Savoie-wijnen onder impuls van de Romeinen
Al in de eerste eeuw na Christus maakte de Romeinse schrijver Plinius de Oudere de wijngaarden van dit Alpengebied bekend door te spreken over de "vitis allobrogica", een wijnstok die bestand is tegen het Alpenklimaat. In feite had het Keltische volk van de Allobroges in de 1e eeuw deze aan het bergklimaat aangepaste wijnstok geselecteerd.
Ten tijde van Augustus vermeldt Columella Allobrogicum als een wijn die in Rome zeer gewaardeerd werd. Andere antieke auteurs zoals Celsus en Plutarch roemen de wijnen van de Allobroges met hun van nature peperige smaak, "vinum picatum", waaraan zij zowel smakelijke als geneeskrachtige kwaliteiten toeschrijven. De reputatie van de Savoyse wijnen hielp de ontwikkeling van de wijngaarden.
De ontwikkeling van de Savoyaardse wijnbouw na de val van het Romeinse Rijk
Na de val van het Romeinse Rijk in 462 na Christus en de grote invasies gaf de Kerk een nieuwe impuls aan de Savoyaardse wijnbouw.
In de Middeleeuwen bezat de Kerk een grote hoeveelheid grond en de monniken gingen over tot het benoemen van de Savoyaardse wijngaarden. Zij voerden ook de eerste experimenten in wijnbouw en vinificatie uit. Het resultaat was een opmerkelijke verbetering van de kwaliteit van de wijnen.
Maar een dramatische episode zal de regio en zijn wijngaardlandschap voor altijd tekenen. Dit was de instorting van de Mont Granier in de 13e eeuw, die verschillende dorpen bedolf en duizenden slachtoffers maakte.
De grote uitbreiding van de wijngaard tussen de 16e en 18e eeuw
In deze periode was de teelt van de wijnstok zo winstgevend voor de boeren dat de wijngaarden, aanvankelijk gelegen op de zonnigste hellingen, werden uitgebreid naar de vlakten, maar ook naar hellingen van meer dan 1000 meter hoogte. In de 18e eeuw plantten de wijnboeren zelfs wijnstokken op de steile hellingen van de Mont Granier. Vandaag komen deze wijngaarden overeen met twee geografische namen: Abymes en Apremont.
Hertog Emmanuel Philibert zag zich vervolgens genoodzaakt in 1559 een edict af te kondigen waarbij het verbod op vendanges werd ingesteld om de oogst van rijpe druiven aan te moedigen ter wille van de kwaliteit. Deze maatregel werd slechts zelden nageleefd en leidde tot een periode van overproductie die aanhield tot het verschijnen van de druifluis.
In 1768 werden 9.000 hectare wijngaarden geteld, waarvan het merendeel slechts een "ploegerswijn" opleverde die vaak te groen en te zuur was.
De aansluiting van Savoie bij Frankrijk en de druifluis: schadelijke gevolgen voor de economie van de Savoie-wijnen.
In 1860 verzwakte de aansluiting van Savoie bij Frankrijk de economie van de Savoyaardse wijngaarden, omdat de wijnen rechtstreeks concurreerden met de wijnen uit het zuiden. Bovendien spaarde de komst van de druifluis tussen 1878 en 1892 de Savoie niet.
De Savoyaardse wijnstok profiteerde echter van het enten op Amerikaanse onderstammen, een innovatieve techniek die eind jaren 1880 werd ontdekt. Een grote heraanplanting van wijnstokken werd vervolgens ondernomen om de verliezen te compenseren. De oppervlakte van de wijngaard bleef dus constant.
De gouden eeuw van de Savoyse wijnen na de Grote Oorlog van 14-18 en de Tweede Wereldoorlog.
Van de jaren 1960 tot het begin van de jaren 1990 beleefden de Savoyaardse wijngaarden een ware renaissance. De opkomst van de wintersport zorgde voor een ongekende zichtbaarheid en commerciële afzetmogelijkheden. Deze periode is ook die van het verkrijgen van de AOC Savoie en Roussette de Savoie (1973) die toegevoegd worden aan de AOC Seyssel verkregen in 1942.
In 1992 zetten de Olympische Spelen van Albertville de wijnen uit de Savoie in de schijnwerpers en talrijke landbouw- en wijnwedstrijden beloonden ze met prijzen.
Maar de nationale wijnconsumptie daalt. Terwijl de concurrenten op dit fenomeen hebben kunnen inspelen door hun kwaliteit te verhogen, heeft de Savoyaardse wijngaard zijn reputatie zien afnemen, waardoor hij vastzit aan wijnen voor snelle consumptie, met weinig concentratie en zonder rijpingspotentieel.
Een wijngaard op zoek naar kwaliteit en erkenning in de jaren 2000
De jaren 2000 betekenden een beslissend keerpunt voor de Savoyse wijnen. De strategie van herovering werd ingezet, dankzij technische routes, controles en toezicht op de productie, maar ook door communicatie en het zoeken naar nieuwe markten.
De wijnindustrie heeft een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van het Savoyaardse landschap. Tegenwoordig neemt zij een bevoorrechte plaats in binnen de landbouweconomie: de tweede landbouwsector in de Savoie Mont Blanc na de zuivelsector. De wijngaard trekt de aandacht en de komst van nieuwkomers, een bewijs voor een nieuwe aantrekkingskracht en een vernieuwd imago voor de nieuwe wijnen van de Savoie.
De wijngaard van de Savoie in de huidige tijd
Van het meer van Genève tot het zuiden van Chambéry liggen de Savoyaardse wijngaarden voornamelijk op de eerste hellingen van de Alpen, verspreid over 2 hoofddepartementen (Savoie en Haute-Savoie) en 2 marginale departementen (Isère en Ain). Een van de kleinste terroirs van Frankrijk vertegenwoordigt vandaag de dag 1550 ha wijngaarden met een BOB en produceert 15 miljoen flessen per jaar.
De appellations van de Savoie wijnen
De wijnstreek Savoie heeft 3 beschermde oorsprongsbenamingen (BOB). Er zijn twee regionale benamingen "Vin de Savoie" of "Savoie" voor alle soorten wijnen en "Roussette de Savoie" voor witte wijnen van het druivenras Altesse. De derde is een gemeentelijke appellation "Seyssel" voor droge en mousserende witte wijnen. Het heeft ook de IGP Comtés Rhodaniens en de IGP Vin des Allobroges.
De wijngaarden van de streek zijn versnipperd door het bergachtige terrein. Sommige percelen liggen geheel apart, gescheiden door steden, bergen en meren, en vormen zo een complex mozaïek van microklimaten en terroirs.
Daarom kunnen de regionale benamingen worden aangevuld met een geografische benaming (vroeger "cru" genoemd). Het gaat om 20 benamingen: Abymes of "Les Abymes", Apremont, Arbin, Ayze, Chautagne, Chignin, Chignin-Bergeron, Crépy, Cruet, Frangy, Jongieux, Marignan, Marin, Marestel, Montoux, Monterminod, Montmélian, Ripaille, Saint-Jean-de-la-Porte en Saint-Jeoire-Prieuré.
Het klimaat van de Savoyaardse wijngaarden
Als berggebied aan de voet van de schitterende Mont Blanc biedt de Savoie een veelheid aan kleine hooggelegen terroirs op de hellingen tussen de valleien en meren, waaronder die van Annecy en Bourget.
Het klimaat is continentaal-bergachtig, met oceanische invloeden in het noorden en mediterrane invloeden in het zuiden, met frequente vorst waartegen alleen de plaatselijke druivenrassen bestand zijn. De wijnstokken worden inderdaad op de proef gesteld door de zuidwestenwind. Deze wordt de Traverse genoemd en is formidabel voor de oogst in combinatie met vochtigheid, die veel voorkomt in de Savoie, een van de natste regio's van Frankrijk. De Savoie-wijn is ook onderhevig aan de noordenwind, de bise en de zuidenwind, die verantwoordelijk zijn voor de zomerstormen die door de regio razen.
Druivenrassen van Savoie wijnen
Deze complexe wijngaard is zeer versnipperd en biedt een veelheid aan druivenrassen, 23 in totaal, meestal wit, aangezien zij 70% van de productie vertegenwoordigen. Sommige rassen van lokale oorsprong zijn zeer verspreid in de Savoie.
Jacquère is het vlaggenschip van de regio. Het is de meest voorkomende in de Savoie. Het beslaat ongeveer 50% van de wijngaard. Hij heerst over zes geografische benamingen (Apremont, Abymes, Chignin, St-Jeoire-Prieuré, Cruet, Jongieux). Hij produceert witte wijnen met een lichtgele kleur en frisheid. De aroma's zijn gebaseerd op minerale en witte bloementonen.
Altesse vertegenwoordigt 10% van de wijngaard, maar zijn oppervlakte neemt toe. Het is te vinden onder de naam Roussette. Altesse zou ten tijde van de kruistochten in de Savoie zijn ingevoerd en zijn oorsprong vinden op het eiland Cyprus. Er worden bloemige en fruitige witte en mousserende wijnen van gemaakt die rijkdom en frisheid combineren. De wijnen kunnen meerdere jaren worden bewaard.
Roussanne vertegenwoordigt slechts 4% van de wijngaard en is verspreid over de heuvels van Tormery, een gehucht van Chignin, Francin en Montmélian. Het produceert Chignin-Bergeron (single variety), een soepele wijn met krachtige aroma's van rijp fruit, abrikoos, kweepeer en honingtoetsen.
De rode wijnen worden voornamelijk gemaakt van Mondeuse, Gamay of Pinot Noir.
Mondeuse beslaat 12% van de wijngaardoppervlakte. Voor de phylloxera was dit het meest verspreide rode druivenras in de Savoie. Hij levert tanninerijke, robuuste wijnen, rijk aan aroma's van kruiden, witte peper en zwarte bessen), met een uitstekend rijpingspotentieel. Zijn rehabilitatie in de Savoie dateert van de jaren 1980 dankzij Michel Grisard, stichter van het Domaine des Ardoisières.
Gamay beslaat 15% van de wijngaard en geeft zeer geurige wijnen die het best jong gedronken kunnen worden.
De appellations van de Savoie wijnen
De wijnen van de appellation Roussette de Savoie
Deze droge witte wijnen met hun schitterende lichtgele kleur bieden een neus met tonen van hazelnoot, amandel en honing, maar ook van gedroogd fruit en viooltjes. In de mond is het een levendige wijn met een grote aromatische persistentie. Hij past perfect bij vis.
De Roussette de Savoie Marestel wijn heeft een neus van kweepeerpasta en gedroogd fruit. Het gehemelte is dicht, rond en ruim, met een lange en aanhoudende afdronk. Hij kan meer dan 5 jaar bewaard worden en is ideaal bij poularde.
De Roussette de Savoie Monthoux wijn onderscheidt zich door lichte tonen van "cire" (=was). Hij gaat het beste samen met kaas.
Wijnen van de appellation Seyssel
De wijn van Seyssel, presenteert een bleek gouden kleed. De neus opent met tonen van peer en perzik, die evolueren naar florale en minerale toetsen. In de mond is het een levendige, maar dichte en gulle wijn die uitstekend samengaat met gevogelte of vis in saus. Hij is over het algemeen niet bedoeld om neer te leggen.
De wijnen van Allobroges
De Allobroges wijn bestaat in wit, rood en rosé.
De witte Allobroges wijn heeft, wanneer hij jong is, een heldere kleur met groene reflecties. Gesloten bij de eerste neus, onthult hij zijn volledige aromatische palet na beluchting in een karaf. De neus opent zich geleidelijk naar florale en minerale tonen. Uitstekend bij fijne vis, moet hij gekoeld worden geserveerd. Hij kan 5 tot 10 jaar worden bewaard, afhankelijk van het oogstjaar.
De rode Allobroges wijn met zijn licht kruidige tonen en zijn mooie structuur kan zeer fijn en elegant zijn. Hij is ideaal om te drinken bij gekruid vlees of in een saus.
In voorraad
