Het wijngebied Bourgondië is één van de meest prestigieuze wijnproducerende gebieden ter wereld en zijn microterroirs (plaatselijk bekend als "Climats") maken echt deel uit van het rijke patrimonium van Frankrijk. Dit is waar de populaire variëteiten van Pinot Noir en Chardonnay hun ware thuis vinden.
Ligging en oppervlakte, grote wijnen worden geboren uit grote terroirs
De wijnstreek Bourgogne ligt 250 kilometer ten zuid-oosten van Parijs en strekt zijn productiegebied uit over 4 departementen: Yonne, Côte-d'Or, Saône-et-Loire en Rhône. Vandaag de dag beslaat de regio een oppervlakte van ongeveer 30.000 hectare, 4% van de totale Franse wijngaarden, en omvat niet minder dan 84 verschillende appellations, waarvan 33 als AOC (Appellation d'Origine Contrôlée) "Grands Crus", 44 als "Villages” en "Premier Cru", en 7 als “Régionales” zijn geclassificeerd.
De 84 verschillende appellations, goed voor meer dan 23% van de Franse AOC's, kunnen worden onderverdeeld in 7 gebieden en 7 regionale appellations:
- Chablis et Grand Auxerrois
- Côte de Nuits
- Côte de Beaune
- Côte Chalonnaise
- Villages du Maconnais
- Appellations Régionales; Bourgogne, Bourgogne Aligoté, Crémant de Bourgogne, Côteaux Bourguignons, Bourgogne Passe-tout-grains, Mâcon en Bourgogne Mousseux
Bodems en terroirs
Het gezegde luidt: "grote wijnen worden geboren uit grote terroirs". En aan zijn terroir ontleent de wijnstreek Bourgogne de uitzonderlijke kwaliteit van zijn wijnen. Binnen dit wijnbouwgebied vormt de diversiteit in herkomst en samenstelling van de bodems een buitengewoon gevarieerd geheel. Er zijn kalk-, klei- en mergelbodems.
De identiteit van het Bourgondische terroir is opgebouwd gedurende miljoenen jaren evolutie. Stel je Bourgondië voor 250 miljoen jaar geleden. Verre van het beeld van de wijngaarden die het grondgebied tegenwoordig bedekken, was Bourgondië destijds een uitgestrekte zee die een "lagune van Tahiti" werd genoemd. Algen en schelpen agglomereren tot de "Comblanchien kalksteen", die in de streek van Nuits-Saint-Georges te vinden is. Lang daarna, 30 miljoen jaar geleden, moest het instorten van de kloof van Bresse, die zich uitstrekt tussen de Jura en het Centraal Massief, het reliëf van de Côte en de Hautes Côtes de Beaune creëren.
Het grote aantal appellations waaruit de Bourgognewijnen bestaan, wordt verklaard door de diversiteit van de terroirs. In Bourgondië zijn ze afgebakend in klimaten, een unieke combinatie van een terroir waarvan de grenzen eeuwen geleden werden getrokken volgens de typische kwaliteiten van de bodem en de klimatologie.
Het klimaat
Gelegen op het kruispunt van zuidelijke, oceanische en continentale invloeden, stelt de geografische ligging de Bourgogne bloot aan een semi-continentaal klimaat. De Bourgondische wijngaarden strekken zich uit over een 230 kilometer lange strook van noord naar zuid en zijn verdeeld in twee verschillende zones. De gebieden Chablis en Grand Auxerrois in het noordwesten hebben een natter klimaat en staan bloot aan het risico van voorjaarsvorst. Het in het zuidoosten gelegen Mâconnais heeft een warmer en droger klimaat. De wijngaarden van de Côte de Beaune, Hautes Côtes de Beaune, Côte de Nuits en Hautes Côtes de Nuits profiteren door hun ligging op goed ontsloten hellingen van een warm en droog klimaat. Al deze klimatologische variaties en graden van blootstelling vormen de identiteit van de Bourgondische wijngaarden waaruit witte en rode wijnen met een onvergelijkbare signatuur ontstaan.
Wat is de geschiedenis?
De wijnbouw, die zijn oorsprong vindt in de Gallo-Romeinse tijd, kende een grote bloei in de Middeleeuwen dankzij de invloed van de kloosters en de monarchie. De invloed van de machtige hertogen bezegelde vervolgens de bekendheid van Bourgondische wijnen, waardoor deze vanaf de 15e eeuw een symbool van economische voorspoed werden. Tijdens de bloeitijd van de Verlichting werden de wijn het onderwerp van verschillende studies die leidden tot de analyse van de redenen voor hun kwalitatieve uitmuntendheid. De in 1859 opgerichte Hospices de Beaune wijnveiling is uitgegroeid tot één van de grootste evenementen in de wijnwereld en trekt journalisten, critici en wijnliefhebbers uit de hele wereld. Tegenwoordig heeft de Bourgogne wijn een ongekende reputatie en wordt niet minder dan één op de twee flessen wereldwijd geëxporteerd.
Hoe lees ik een label van een Bourgogne wijn?
Het is soms moeilijk de weg te vinden in de hiërarchie en classificatie van Bourgondische wijnen tevens gezien het druivensoort niet wordt vermeld. De Bourgogne en zijn classificatie zijn uniek omdat het terroir wordt gebruikt om de kwaliteit van de wijnen te bepalen. De wijnbouwpercelen worden afgebakend in appellatiegebieden en de geografische ligging is een primordiaal criterium om de verschillende appellatieniveaus vast te stellen. Het begrip terroir is dus van het grootste belang, want de bodem geeft de wijn zijn naam. In dit weelderige wijngebied wordt het terroir ook wel "Climat" genoemd.
De AOC's van de Bourgogne
Allereerst vindt u de naam van de wijn die overeenkomt met de appellation. Vervolgens wordt de indeling van de wijn in de hiërarchie van de Bourgogne aangegeven: appellation Régionale, Villages, Premiers Crus en Grands Crus. De naam van het landgoed of de producent wordt uiteraard vermeld.
AOC Régionale
De regionale appellation duidt wijnen aan van een terroir dat zich kan uitstrekken over alle wijnproducerende dorpen van Saône-et-Loire, Yonne en Côte-d'Or. Met andere woorden, de wijnen die in deze appellation worden geproduceerd komen uit een heel deelgebied. De bekendste namen van deze AOC blijven Bourgogne Aligoté, Crémant de Bourgogne en de appellation Meursault en Pouilly-Fuissé zijn de oudste en meest prestigieuze van de regionale Mâconnais.
AOC Villages
De appellation AOC Village omvat wijnen die in een deel van de Bourgondische wijngaard worden geproduceerd, met name in de Côte de Nuits. Het wijnbouwgebied kan zowel één dorp als meerdere dorpen omvatten, zoals Pommard, Gevrey Chambertin, Puligny Montrachet en Chassagne Montrachet. De geproduceerde wijn draagt de naam van de gemeente of het dorp waar hij vandaan komt, aangezien in de dorpsbenamingen geen “Climat” wordt vermeld. De term "clos" verwijst naar een wijngaard omgeven door muren om het "climat" af te bakenen, ook wel microterroirs genoemd en Vosne Romanée, Aloxe-Corton, Volnay, Gevrey Chambertin en vele andere zijn de meest prestigieuze wijnproducerende gebieden ter wereld...
AOC Premier Cru
De Premiers Crus zijn wijnen van druiven afkomstig van een afgebakend perceel dat getuigt van de specifiekheid van een Climat binnen een AOC-dorp. Een wijn die als Premier Cru wordt geklasseerd, draagt dus de naam van het dorp of de gemeente waar hij vandaan komt, gevolgd door het woord Premier Cru, waaraan de naam van het Climat wordt toegevoegd.
AOC Grand Cru
De Grand Cru-benaming symboliseert het summum van uitmuntendheid van de AOC's in de Bourgogne-wijnclassificatie. In tegenstelling tot de Premiers Crus appellations, die verankerd zijn in gemeentelijke appellations, vertegenwoordigen de Grands Crus slechts enkele wijndorpen van de Côte de Nuits, de Côte de Beaune en Chablis. De wijnproductiecriteria zijn veel strenger en veeleisender dan voor de andere drie AOC's, waardoor het uitzonderlijke wijnen zijn die door de beste kenners worden gewaardeerd als juweeltjes van finesse en complexiteit. In dat geval vermeldt het etiket de naam van het “Climat”, de lieu-dit of de "Clos" zonder vermelding van de naam van het dorp van herkomst. In het geval van "La Romanée-Conti" bijvoorbeeld, één van de beroemdste Climats ter wereld, zal het etiket de naam van het als Grand Cru geklasseerde Climat vermelden, namelijk "La Romanée-Conti" en de vermelding van de A.O.C. "La Romanée-Conti". De naam van de A.O.C. is dan ook heel vaak die van een “climat”.
Welke druivensoorten worden gebruikt in de Bourgogne?
De Bourgogne herbergt twee uitzonderlijke druivensoorten. Wat de witte wijnen betreft, vertegenwoordigt Chardonnay vandaag 51% van de Bourgogne wijngaarden, terwijl Pinot Noir 39,5% van de rode wijnen vertegenwoordigt. Chardonnay waardeert mergel- en kalkbodems met een groter aandeel klei, waardoor de wijnen een bijzondere volheid en generositeit in de smaak krijgen. Afhankelijk van het terroir zal de Chardonnay uit de Bourgogne een andere aromatische signatuur hebben. Geboren in een gebied met een kouder klimaat, zal de Chardonnay van Chablis een aromatische expressie presenteren die wordt gekenmerkt door een mooie frisheid, citrus geuren, rokerige noten. Meursault, Puligny-Montrachet van de Côte d'Or en de Chablis Fourchaume, Chablis Grand Cru Grenouilles wijnen uit de meest noordelijke gelegen wijngebied Chablis zijn de meest kenmerkende wijnen van het druivenras Chardonnay.
De Pinot Noir de Bourgogne gedijt bijzonder goed op bodems van drainerende kalksteen en mergel, zacht en poreus. De Pinot Noir herkenbaar aan zijn mooie lichtrode kleur, wordt gekenmerkt door zijn fruitige aromatische expressie, met aroma's van klein rood fruit, kersen, terwijl de wijn na verloop van tijd wildtonen krijgt. De rode wijnen van Pinot Noir uit de Bourgogne, die in hun jeugd soms sober zijn, hebben een enorm vermogen om te evolueren en na verloop van tijd hun finesse en verfijning te ontwikkelen. De grote Gevrey-Chambertin, Nuits-Saint-Georges, Beaune en Pommard behoren tot de beste Pinot Noirs ter wereld.
Net als Chardonnay en Aligoté stamt Gamay af van het druivenras Pinot noir. Een druivensoort met een zuidelijk accent. Tegenwoordig is het het druivenras bij uitstek voor de rode Bourgognewijn van de Mâconnais. Laten we de beroemde Aligoté niet vergeten, die vandaag 6% van de wijngaard vertegenwoordigt. De Sauvignon, César, Pinot Beurot, Sacy en Melon, aangeplant in de minderheid, vertegenwoordigen 1% van de druivenrassen van de wijngaard.
De organisatie van de Bourgondische wijnhandel
In Frankrijk is de identiteit van de Bourgondische wijngaarden het resultaat van de geschiedenis van deze wijnbouwfamilies, waar nog steeds een echte wijnbouwtraditie bestaat. De Bourgondische wijngaarden zijn verdeeld in talrijke kleine domeinen met een gemiddelde oppervlakte van 3,5 hectare per domein. De Bourgogne telt 16 coöperatieve wijnkelders die 15 tot 20% van de verkoop vertegenwoordigen. Negocianten nemen een groot deel van de markt voor hun rekening. Dan zijn er de kleine producenten, die zowel wijnbouwer als wijnmaker zijn met wijnen die op hun landgoed worden geproduceerd.
De Bourgogne staat bekend om zijn gastronomie, maar ook om zijn feestelijke evenementen waar de wijnkunst in al zijn pracht wordt gevierd. Sinds 1932 viert de Paulée de Meursault het einde van de oogst met een banket op de maandag na de wijnverkoop van de Hospices de Beaune in het Château de Meursault. De gasten delen de wijnen die tijdens deze maaltijd worden ingebracht om te proeven.
De prestigieuze "Confrérie des Chevaliers du Tastevin", werd opgericht in 1934 tijdens de crisisperiode als gevolg van de Amerikaanse drooglegging. Deze Bourgondische broederschap lag aan de basis van de Tastevinage met een proeverij die twee keer per jaar wordt georganiseerd. Tot slot is er de Saint-Vincent Tournante. Genoemd naar de beschermheilige van de wijnbouwers, en is de gelegenheid voor de organisatie van verschillende festiviteiten en wijnproeverijen in afwachting van de terugkeer van de lente.
Vooraanstaande wijnproducenten en domeinen van Bourgogne
Het is moeilijk om een lijst van Bourgondische producenten op te stellen. Een echte Vosne-Romanée legende, wijlen Henri Jayer, die in 2006 overleed, laat een onbetaalbare erfenis achter met uiterst zeldzame en zeer gewilde flessen. Het Domaine de La Romanée-Conti, een waar juweel van de Bourgogne, produceert ongeveer 6.000 flessen per jaar, die worden aangeprezen door wijnliefhebbers uit de hele wereld.
Het in de Yonne-Chablisien gelegen Domein William Fèvre dat met een breed scala aan wijnen alle karakteristieken van de Chablisien-grond viert. La Chablisienne, erkend als een van de beste coöperaties van Frankrijk, staat aan de oorsprong van talrijke cuvées, allemaal geproduceerd met dezelfde zorg voor respect voor het terroir en het fruit.
In de Côte de Nuits is Domaine Ponsot een referentie met op oude vaten gerijpte wijnen vol zuiverheid en met een prachtige rijpheid van het fruit. Domaine Faiveley, dat een uitgebreid en uitzonderlijk erfgoed van wijngaarden heeft die Grand Cru en Premier Cru produceren.
Wijnen uit de Côte de Beaune worden gemaakt door oa het onvermijdelijke Domaine Leflaive, de emblematische referentie van Puligny Montrachet, met een wijngaard die sinds 1997 biologisch-dynamisch wordt bewerkt. In dit rijtje van domeinen die zich tot biodynamie hebben omgevormd, mogen we het Domaine Chandon de Briailles niet missen, dat traditionele vinificatietechnieken gebruikt om complexe wijnen met een grote expressiviteit te verkrijgen.
In Beaune bevinden zich prachtige wijnhuizen, zoals het bekende wijnhuis van Louis Latour met zijn internationale reputatie, Bouchard Père & Fils, dat een zeer mooie reeks witte wijnen produceert. En ten slotte Remoissenet Père & Fils, een vertrouwd wijnhuis dat de geest van de grote Bourgondische wijnen belichaamt met een zeer fraaie collectie oude flessen uit de 14e en 15e eeuw die in de kelders worden bewaard.
Of u nu rood of wit wenst, begin aan een ware reis van de beroemde Bourgognewijnen. Bourgondië, een land van exclusieve wijnen per definitie!
